Έλκη κάτω άκρων

Έλκη κάτω άκρων – Τι είναι;

Ένα τραύμα που δεν κλείνει μετά από 2 εβδομάδες θεωρείται χρόνιο έλκος.

Οι πιθανότητες να αποκτήσει κάποιος ένα έλκος στα κάτω άκρα αυξάνεται με την ηλικία. Στην Ευρώπη η συμπτωματολογία αφορά κατά μέσο όρο το  0,4% του πληθυσμού.

Οι κύριες αιτίες είναι:

• η κακή κυκλοφορία του αίματος στα κάτω άκρα
• ο διαβήτης
• η αυξημένη αρτηριακή πίεση
• νόσοι της καρδιάς ή των νεφρών
• αιμολυτικές αναιμίες
• έμβολα
• η αυξημένη χοληστερίνη
• το κάπνισμα.
• Η χρόνια κατάκλιση
• Τραύμα
• Χειρουργική επέμβαση

Έλκη κάτω άκρων – Πως γίνεται η διάγνωση

Ο ιατρός είναι σε θέση μόνο από τη κλινική εξέταση να καταλάβει τι είδους έλκος καλείται να αντιμετωπίσει και ποια είναι η πιθανή του αιτία . Οι πιο συχνές διαγνωστικές εξετάσεις είναι έλεγχος με triplex των αγγείων των κάτω άκρων, απλή ακτινογραφία ,καθώς και αξονική ή μαγνητική τομογραφία σε επιλεγμένα έλκη. Παραμελημένα έλκη μπορεί να επιπλακούν με οστεομυελίτιδα και είναι εκείνα τα οποία χρήζουν πολύπλοκων χειρουργικών επεμβάσεων για να αντιμετωπιστούν καθώς  και χορήγηση μακροχρόνιας αντιβιοτικής αγωγής.

Έλκη κάτω άκρων – Θεραπευτική προσέγγιση

• Ανάλογα με τον εντοπισμό του έλκους αντιλαμβανόμαστε συνήθως και την αιτία του προβλήματος. Ειδικότερα τα πιο συχνά έλκη είναι τα φλεβικά και εμφανίζονται κυρίως στο έσω μέρος του αστραγάλου.
• Από το χρώμα του έλκους συμπεραίνουμε κατά κανόνα ποια τοπική θεραπεία είναι η κατάλληλη. Ειδικότερα όταν το έλκος έχει ζωντανό κόκκινο χρώμα, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί καθαρό και η θεραπεία θα εξαρτηθεί από το μέγεθός του, το βάθος του αλλά και το πού ακριβώς βρίσκεται. Σε περίπτωση που το χρώμα είναι σκούρο καφέ ή/και κίτρινο, τότε είναι απαραίτητος ο χειρουργικός καθαρισμός του έλκους για την καλή έκβαση της θεραπείας. Το κίτρινο και μαύρο χρώμα υποδεικνύουν νεκρωμένους ιστούς αλλά και μεγάλη ποσότητα βακτηρίων τα οποία θα πρέπει να απομακρυνθούν χειρουργικά ή με τακτικές πλύσεις με νερό και σαπούνι σε ελαφρά περιστατικά.
• Η αντιβιοτική θεραπεία είναι υποχρεωτική μόνο στην περίπτωση που εμφανιστεί πύον ή εάν το πόδι είναι πρησμένο και κόκκινο γύρω από το έλκος. Φυσικά η αντιβιοτική αγωγή θα πρέπει να δοθεί μετά τη λήψη καλλιέργειας, δηλαδή της εξέτασης που θα αποκαλύψει ποιο μικρόβιο υπάρχει στο τραύμα.
• Δεν υπάρχει μια και μοναδική τοπική θεραπεία. Ανάλογα με το στάδιο του έλκους αλλά και με την κλινική του εικόνα τοποθετούνται επιθέματα, κρέμες ή προτείνεται χειρουργική επέμβαση. Η γενική κατεύθυνσή είναι να διατηρείται το έλκος σε σωστή υγρασία. Στην αγορά υπάρχει πληθώρα τοπικών θεραπειών που βοηθούν την γρήγορη επούλωση του έλκους.
• Απαραίτητο είναι ταυτόχρονα με τη θεραπεία -στις περισσότερες περιπτώσεις-να προτείνονται πιεστικά ενδύματα σαν κάλτσες, τα  οποία μπορούν να μειώσουν το οίδημα, αλλά και να βοηθήσουν να επουλωθεί νωρίτερα το έλκος.

Έλκη κάτω άκρων – Ερωτήσεις & Απαντήσεις

Σε ποιόν ιατρό θα απευθυνθώ?

• Όταν το πρόβλημα αφορά τα αγγεία των κάτω ακρών, τότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε αγγειοχειρουργό.
• Πλαστικός χειρουργός δίνει τις βασικές οδηγίες περιποίησης του έλκους και αν χρειαστεί το αντιμετωπίζει χειρουργικά . Είναι σημαντική η συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων ανάλογα με το πρόβλημα για τη σωστή πορεία της θεραπείας  του ασθενούς.

Είναι πολύ εντυπωσιακή η εξέλιξη της ιατρικής σε τοπικά εφαρμοζόμενες θεραπείες, όπως π.χ. της συσκευής αρνητικής πίεσης για τα χρόνια έλκη (VAC) η οποία σε δύσκολα περιστατικά ή σε ασθενείς που δεν μπορούν να υποβληθούν σε μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, αυξάνει την αιμάτωση των ιστών τοπικά αλλά και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για προεγχειρητική προετοιμασία.

Υπάρχει περίπτωση να χάσω το πόδι μου? 

Πολύ σπάνια πλέον καταλήγουμε σε ακρωτηριασμό των κάτω άκρων. Αν αντιμετωπιστεί σωστά από την αρχή τόσο το έλκος  όσο και η αιτία που το προκάλεσε ,δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Σε διαβητικούς ασθενείς η πιθανότητα ακρωτηριασμού είναι μεγαλύτερη και γι’ αυτό δε θα πρέπει να περνάει απαρατήρητη η παραμικρή πληγή. Να υπενθυμίσουμε ότι δεδομένου ότι οι διαβητικοί ασθενείς δεν αισθάνονται επαρκώς τα κάτω άκρα τους, είναι πολύ περισσότερο επιρρεπείς σε τραυματισμούς ακόμα και με τα παπούτσια.

Τι μπορεί να κάνει κανείς από μόνος του προκειμένου να βοηθήσει;

• Αρχικά είναι πολύ σημαντική μια διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες .
• Τα έλκη πρέπει να πλένονται στο ντους με άφθονο νερό και φαρμακευτικό σαπούνι σε καθημερινή βάση.
• Το περπάτημα -αν είναι εφικτό να γίνεται σε σταθερή βάση-είναι απαραίτητο για την καλή κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα, ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση συνιστώνται φυσιοθεραπεία και μαλάξεις.
• Το πόδι πρέπει να διατηρείται ψηλά στην καθιστή θέση, όταν το πρόβλημα δεν είναι αρτηριακό.
• Το δέρμα πρέπει περιφερικά να είναι καλά ενυδατωμένο με μια απλή μη καλλυντική κρέμα.
• Συνιστάται η χρήση ειδικών πιεστικών καλτσών κατόπιν ιατρικής οδηγίας.

Ένα έλκος μπορεί να χρειαστεί έως και 4 μήνες προκειμένου να επουλωθεί με τη σωστή θεραπεία. Κάθε φορά θα πρέπει να προσαρμόζουμε τη τοπική θεραπεία ανάλογα με την κλινική εικόνα του έλκους. Δεν υπάρχει μία και μόνο  θεραπεία. Ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η πληγή προτείνεται και η ενδεδειγμένη κάθε φορά αντιμετώπιση. Η επούλωση των τραυμάτων δεν είναι μια απλή υπόθεση αλλά μια λεπτομερής και εξειδικευμένη επιστημονική διεργασία.